Piaskowiec kasztanowaty (Gyroporus castaneus ) – gatunek grzybów z rodziny piaskowcowatych (Gyroporaceae).
Nazwę polską tego grzyba, Alina Skirgiełło ustaliła w 1960 roku. W literaturze mykologicznej w Polsce można także znaleźć go pod różnymi nazwami, takimi jak: grzyb dębowy, grzyb leszczynowy, grzyb piaskowy, podgrzybek, zajęczy grzybek, podgrzybek kasztanowaty, czy nawet świniak kasztanowa.
Opis wyglądu:
Kapelusz tego grzyba ma początkowo rdzawy lub kasztanowobrązowy kolor i jest wypukły. W miarę dojrzewania owocnika staje się płaski lub poduchowaty. Skórka kapelusza jest początkowo zamszowata, ale później staje się gładka. W okresach suszy pęka na małe fragmenty.
Rurki:
Na początku są białe, a z czasem zmieniają kolor na żółtawy. Po przekrojeniu nie wykazują tendencji do sinienia. Pory na spodniej stronie grzyba są drobne, okrągłe, początkowo białe, ale stają się żółte w miarę dojrzewania.
Trzon:
Trzon tego grzyba ma nieregularny kształt cylindryczny i może być nieco powyginany. Jego powierzchnia jest gładka, sucha i ma czerwonobrązowy kolor. Wewnątrz trzonu jest początkowo pełny, później staje się gąbczasty, a w końcu całkiem pusty lub zawiera puste komory.
Miąższ:
Miąższ tego grzyba jest biały i nie zmienia koloru po przekrojeniu. W młodych okazach jest twardy i jędrny, ale w starszych staje się kruchy. Jego smak jest nieznaczny, a zapach niewyraźny.
Wysyp zarodników:
Wysyp zarodników jest bladożółty. Zarodniki same w sobie mają średnicę 7-10 x 4-6 µm, są jajowate, gładkie i prawie bezbarwne.
Występowanie:
W Polsce ten gatunek grzyba jest rzadki i znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R, co oznacza, że jest potencjalnie zagrożony ze względu na ograniczony obszar występowania i małe siedliska. Podobnie jest także na czerwonych listach zagrożonych gatunków w innych krajach, takich jak Austria, Czechy, Niemcy, Dania, Norwegia, Holandia, Szwecja i Finlandia. Ten grzyb występuje w lasach liściastych, głównie pod dębami, na piaszczystych glebach, omijając gleby wapienne. Owocniki można spotkać od lipca do października.
Oto ciekawa informacja na temat tego grzyba:
Podczas swojego rozwoju, ten grzyb może wykazywać fascynującą współpracę z drzewami, zwłaszcza z dębami. Jest znany z tego, że tworzy symbiotyczną relację z korzeniami dębów, zwłaszcza w fazie wzrostu grzybni pod ziemią. Ta współpraca nazywana jest mikoryzą.
W ramach mikoryzy grzyb pomaga drzewom wchłaniać więcej składników odżywczych z gleby, zwłaszcza fosforu i azotu, co przyczynia się do zdrowszego wzrostu rośliny. W zamian za to, drzewo dostarcza grzybowi węglowodany, które są niezbędne do jego rozwoju. To niesamowite partnerstwo między grzybem a drzewem pokazuje, jak złożone i harmonijne mogą być relacje między organizmami w przyrodzie.
Oto przepis na smaczną potrawę z wykorzystaniem tego grzyba, który nazywany jest także "podgrzybkem kasztanowatym":
Risotto z Podgrzybkami Kasztanowatymi
Składniki:
250 g ryżu arborio
200 g świeżych podgrzybków kasztanowatych (możesz również użyć suszonych i wcześniej je namoczyć)
1 cebula, posiekana
2 ząbki czosnku, posiekane
1 l bulionu warzywnego
125 ml białego wina
2 łyżki masła
2 łyżki oliwy z oliwek
1/2 szklanki parmezanu, startego
Sól i pieprz do smaku
Świeża natka pietruszki do dekoracji
Instrukcje:
Jeśli używasz suszonych podgrzybków, namocz je wcześniej w ciepłej wodzie przez około 30 minut. Następnie odcedź i zachowaj płyn, który będzie świetnym dodatkiem do risotto.
Świeże podgrzybki umyj i pokrój na cienkie plastry.
W dużym garnku rozgrzej oliwę i łyżkę masła. Dodaj cebulę i czosnek, smaż je na złoty kolor.
Dodaj pokrojone podgrzybki i smaż przez kilka minut aż zmiękną i zaczną się rumienić.
Następnie dodaj ryż i smaż przez kilka minut, mieszając, aż stanie się transparentny.
Wlej wino i gotuj, aż większość płynu wyparuje.
Teraz zacznij dodawać bulion stopniowo, jedną łyżką naraz, ciągle mieszając. Gotuj risotto na małym ogniu i dodawaj bulion, gdy poprzednia porcja zostanie wchłonięta.
Gdy ryż będzie miękki i risotto gładkie, dodaj drugą łyżkę masła i starty parmezan. Dokładnie wymieszaj, aby uzyskać kremową konsystencję.
Dopraw risotto solą i pieprzem według własnego gustu.
Podawaj danie posypane posiekaną natką pietruszki.
To risotto z podgrzybkami kasztanowatymi jest nie tylko smaczne, ale także ma wyjątkowy aromat i bogaty smak dzięki grzybom.
